PKK Lideri Abdullah Öcalan, uluslararası komployla Türkiye’ye getirildiği 15 Şubat 1999 tarihinden bu yana, İmralı Yüksek Güvenlikli F Tipi Hapishanesi’nde ağır tecrit altında tutuluyor. Aile ve avukatların 1999’dan 2016 yılına kadar yaptığı görüş başvuruları, “hava muhalefeti”, “gemi bozuk”, “koster bozuk”; bu tarihten 2019 yılına kadar yaptıkları başvurular ise 3 aylık aile, 6 aylık avukat görüş yasağı gerekçeleriyle sık sık reddedildi. 2019 yılından sonra yapılan başvurulara ise olumlu ya da olumsuz yanıt verilmiyor.
Disiplin cezası ortaya çıktı
Öcalan’a, 2009 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) gönderdiği savunmasına ek olarak hazırladığı “Yol Haritası” gerekçesiyle 23 Eylül 2020’de 6 aylık avukat görüş yasağı getirildiği, yine avukatların yaptığı başvurularda, Ocak 2021’de Öcalan’a yeni bir disiplin cezasının verildiği ortaya çıkmıştı.
İmralı’da tutulduğu süre boyunca ilk kez 27 Nisan 2020 tarihinde telefon görüş hakkını kullanabilen Öcalan, sağlık ve güvenlik koşullarıyla ilgili kaygılar üzerine ikinci kez 25 Mart 2021’de kardeşi Mehmet Öcalan’la yine telefonla görüşme sağlayabildi. Ancak Mehmet Öcalan, bu görüşmenin yarıda kesildiğini duyurdu. Yarıda kesilen telefon görüşmesinden sonra Öcalan’dan haber alınamıyor.
Görüşmeler engelleniyor
Asrın Hukuk Bürosu avukatları, Öcalan ile İmralı’da tutulan diğer müvekkilleri Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş ile “derhal görüşme” talebiyle 22 Kasım’da Bursa İnfaz Hakimliği’ne başvuru yaparak, “haber alamama haline son verilmesi” ve müvekkilleriyle fiziki temas sağlanması talebinde bulundu. Hakimlik, avukatların yanı sıra ailelerin de yaptığı başvuruya 23 Kasım’da cevap vererek, 6 aylık avukat ve 3 aylık aile görüş yasağı gerekçesiyle görüşme talebinin reddedildiğini açıkladı. Ancak görüşmelerin engellenmesine gerekçe gösterilen kararlara dair bilgi verilmedi.
Başvuruların yanıtsız bırakılması üzerine avukatlar 23 Kasım’da “derhal görüşme” talebiyle Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı’na ayrı ayrı başvuruda bulundu. Avukatlar, “Avukat ve aile ziyareti kapsamında fiziki temasın sağlanarak endişe verici mahpusluk koşullarının müvekkillerinin yaşam ve sağlıkları hakkında yarattığı belirsizlik haline son verilmesi” talebinde bulundu.
İmralı’daki durum teşhir edilmeli
Avukatlar, ayrıca 24 Kasım’da Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na, 25 Kasım’da barolar ve sivil toplum örgütlerine (STÖ), 26 Kasım’da uluslararası kurum ve STÖ’lere başvuruda bulundu. Yapılan başvurularda her kurumun yüklendikleri misyonu yerine getirmeye çağıran avukatlar, İmralı’daki hukuk dışı durumun teşhir edilmesini istedi.
Avukatların girişimleri sonucu Diyarbakır Barosu, 3 Aralık’ta Öcalan ve İmralı’da tutulan Konar, Yıldırım ve Aktaş’ın yaşam koşulları başta olmak üzere temel hak ve hürriyetlere ilişkin gözlem ve tespitlerde bulunmak üzere İmralı Cezaevi’ni ziyaret etmek için Adalet Bakanlığı’na başvurdu. Baronun başvurusuna da şimdiye kadar herhangi bir yanıt verilmedi.
AYM sessizliğe gömüldü
Başvurulara rağmen müvekkilleriyle ilgili bilgi alamayan Asrın Hukuk Bürosu, 24 Aralık’ta tedbir talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu. Avukatlar, Öcalan’la son temasın 25 Mart 2021’de sağlandığını anımsatarak, başvuru dilekçesinde, “25 Mart 2021 tarihinden beridir haber alınamayan başvurucuların yaşamları potansiyel risk altındadır. İlerlemiş yaş ve sağlık durumlarının yanı sıra uzun süredir maruz kaldıkları mutlak izolasyon hali ruhsal ve fiziksel bütünlüklerini tehdit etmektedir. Denetim mekanizmalarının ve etkili başvuru yollarının olmayışı risk durumunu büyütmektedir. Anayasa madde 17 ihlalinin (işkence yasağının) oluşturduğu zararın son bulması için aile ve avukatları ile görüşmelerinin sağlanması yönünde İçtüzük madde 73 gereğince tedbir kararı verilmesini talep etmekteyiz” ifadelerine yer verdi.
Normal şartlarda 3 gün içinde “tedbir” konusunda bir karar vermesi gereken AYM, üzerinden 22 gün geçmesine rağmen herhangi bir karar vermedi.
HSK’ye şikayet
Avukatlar, başvurularını yanıtsız bırakan hakim ve savcılar hakkında “görevi kötüye kullanmak suretiyle yasaya aykırı olarak hak kullanımını engellediği” nedeniyle 24 Aralık’ta Hâkimler ve Savcılar Kurulu’na (HSK) şikayette bulundu. Avukatların şikayet dilekçesinde, “Şikâyet ettiğimiz hakimlerin, görev tanımının ötesinde yasal dayanak olmaksızın müvekkillerin yasalarca güvence altına alınmış temel haklarının kullanımını engellediğinden haklarında idari soruşturma yapılmasını, ayrıca suç tanımına uyan ceza maddeleri uyarınca haklarında cezai soruşturma açılması için ilgili savcılığa ihbarda bulunulmasını talep ederiz” denildi.
CPT’ye başvuru
Asrın Hukuk Bürosu, son olarak Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi’ne (CPT) başvuruda bulunarak, İmralı Adası’nda 25 Mart’tan bu yana haber alamama durumuna dikkat çekti. İmralı’da yaşananları “İşkence ve kötü muamele” olarak tanımlayan avukatlar, bu uygulamaların son bulmasını ve derhal İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne ziyaret gerçekleştirilmesini istedi.
CPT’ye yapılan başvuruyla birlikte Asrın Hukuk Bürosu avukatları son iki ay içerisinde en az 60 kurum, kuruluş ve STÖ’ye başvuruda bulundu.
